آهن تقریبا در تمام چاه های آب سراسر جهان یافت میشود. آهن میتواند باعث انسداد وخرابی  آبخوری های نیپل شود. اهن در حالت محلول یکی از مواد اصلی در تشکیل بیوفیلم (زیست لایه) است. زیست لایه میتواند با ایجاد بو و طعم نامناسب گله را ازنوشیدن آب منصرف کند. برای برطرف کردن زیست لایه میتوان از یک سیستم فیلتراسیون خوب به کمک نوع مناسبی از مواد ضدعفونی کننده/تمیز کننده و شستشوی مکرر لوله های آب دهی (فلاشینگ اتومات) استفاده کرد.

 

آهن یک ماده معدنی است که درهمه جا یافت می شود. آهن پنج درصد از پوسته زمین را تشکیل می دهد و در اغلب چاه های آب در سراسر جهان یافت می شود. مصرف آن در آب شرب به خودی خود برای انسان ها یا حیوانات مضر نیست. اثر اصلی آهن این است که باعث خوردگی رنگ وسایل می شود و لکه های قهوه ای مایل به قرمز یا زرد روی سینک ، وان ، ماشین لباسشویی و لباس ها ایجاد میکند و طعم و بوی خاصی به آب می دهد که ممکن است برای انسان ها و حیوانات خوشایند نباشد.

با این حال، برای پرورش دهندگان طیور، مقادیر بالای آهن در آب چالش هایی را به همراه دارد. یک اینکه ، آهن در فرم ذرات می تواند به انسداد آبخوری های نیپل کمک کرده یا باعث نشت آن ها شود. دو آهن یک عنصر کلیدی در ایجاد زیست لایه است، ماده ای لزج که به داخل لوله های آب می چسبد و با جمع آوری رسوبات و ذرات رشد میکند و سپس، میکروارگانیسم ها، از جمله پاتوژن های بیماری زا را در خود جاسازی و تغذیه میکند.

این نوع زیست لایه می‌تواند به تجهیزات آبرسانی آسیب برساند، بو و طعم‌ ناخوشایند به آب بدهد، جریان آب را محدود کند و بیماری‌ها را در سراسر گله پخش کند.

 

 اثر فشار کم آب و کمبود جریان آب در شکل گیری زیست لایه

آهن زمانی به جزئی از زیست لایه تبدیل می‌شود که شکل حل‌شده آن با باکتری‌های اکسیدکننده آهن موجود در آب  برخورد کند. باکتری‌های آهن میکروب‌هایی هستند که بیماری ایجاد نمی‌کنند، اما در آب رشد و تکثیر می‌یابند و از آهن به عنوان بخشی از متابولیسم خود استفاده می‌کنند. این میکروب‌ها به عنوان عامل اکسیدکننده برای آهن محلول عمل کرده و منجر به تشکیل یک زیست لایه ضخیم و لزج می‌شوند که علاوه بر محافظت از سلول‌های خودشان، از سایر میکروارگانیسم‌ها نیز محافظت می‌کند. لوله های آبخوری در مرغداری‌ها به ویژه در معرض تشکیل چنین زیست لایه ای قرار دارند زیرا به دلیل فشاربسیار کم آب درسوزن های نیپل، نیروی کمی برای شکستن این لایه وجود دارد.

به دلیل کم بودن جریان آب، زیست لایه به سرعت در داخل لوله های آبخوری رشد می‌کند و مواد رسوبی و انواع مختلفی از باکتری‌ها و پاتوژن‌های مضر برای پرندگان را جمع‌آوری و ته نشین می‌کند. این ماده چسبناک و لزج از این میکروارگانیسم‌ها محافظت می‌کند. این زیست لایه می‌تواند سوزن های نیپل را مسدود کند یا در قسمت‌های مختلف سیستم آبخوری رسوب کند، که منجر به کاهش دبی آب و نقص در عملکرد آن‌ها و نشتی می‌شود. این نشتی‌ها منجر به مرطوب شدن بسترسالن ها می‌شود که به انتشار بیش از حد آمونیاک و ایجاد شرایط مساعد برای بیماری‌ها و سایر تهدیدات برای سلامت و عملکرد پرندگان کمک می‌کند. واکسیناسیون، داروو مکمل های آشامیدنی  که از طریق لوله های آبخوری انجام می‌شوند نیز می‌توانند به زیست لایه اضافه شوند و عوامل فعال در این مواد می‌توانند به رشد میکروارگانیسم‌های جمع‌شده در زیست لایه کمک کنند. بوی ناخوشایند و طعمی که از این داروها و مکمل ها به آب اضافه می‌شود میزان تمایل پرندگان را به نوشیدن آب کاهش می دهد و به تبع آن عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می دهد.

 

ضدعفونی کردن چاه

 جلوگیری از چنین چالش‌هایی برای گله و سیستم آبرسانی آن از دهانه چاه آغاز می‌شود. آنالیز آب چاه، از جمله آهن و باکتری‌های اکسیدکننده آهن، می‌تواند بسته به نوع زمین‌شناسی محل از یک منطقه به منطقه دیگر متفاوت باشد، بنابراین برخی پرورش دهندگان با چالش‌های بیشتری مواجه خواهند شد. با این حال، از آنجا که باکتری‌های آهن به مقدار کمی آب اکسیژن‌دار برای بقا نیاز دارند، حتی در کنترل‌شده‌ترین سیستم‌های چاه نیز می‌توانند وجود داشته باشند. بنابراین، پرورش دهندگان باید چاه خود و ترکیبات آن را بشناسند. نمونه‌های آب باید به طور دوره‌ای به یک آزمایشگاه معتبر برای آزمایش آهن، باکتری‌های آهن و سایر آلاینده‌ها ارسال شوند. اگر چنین آلاینده‌هایی یافت شوند، می‌توان از شوک کلر برای ضدعفونی کردن آب چاه قبل از ورود آن به سیستم آبرسانی استفاده کرد. با این حال، این روش تصفیه ممکن است همه باکتری‌های آهن را از بین نبرد و برخی از باکتری‌ها به احتمال زیاد قبل از گندزدایی مجدد چاه بازخواهند گشت و به همراه آهن و ذرات معلق به خطوط آب‌رسانی وارد خواهند شد.

 

فیلتراسیون

برای حذف آهن اضافی در آب یک سیستم فیلتراسیون کارآمد می‌تواند مفید باشد. صافی های متنوعی وجود دارند که می‌توانند انواع مختلفی از آلاینده‌ها را برطرف کنند. با این حال، پرورش دهندگان بسیاری از این فیلترها را بیش از حد گران می‌دانند. اکثر پرورش دهندگان از فیلترهای کاغذی یا الیافی سایز10 اینچی با دقت میکرونی 20 الی 30 برای هر سالن استفاده می‌کنند که می‌توانند مقداری از ذرات معلق، از جمله آهن را حذف کند. در بیشتر موارد، این فیلترها در واقع وقتی نوهستند حدود 60% کارایی دارند و با جمع‌آوری ذرات معلق و با گذر زمان کارایی بیشتری پیدا می‌کنند.

شرکت Ziggity با بررسی این سیستم ها متوجه شده است که پرورش دهندگان، به یک سیستم فیلتر مؤثرتر و در عین حال ارزان تر برای حذف ذرات معلقی مانند رسوبات و آهن نیاز دارند. در این روش، فرایند فیلتراسیون ازهمان ابتدای چاه شروع می‌شود، ابتدا یک فیلتربا ظرفیت بالا و دقت 20 الی 30 میکرون نصب می شود تا بخش عمده ای از ذرات درشت تر را جذب کند. سپس در هرسالن  مرغداری به طور جداگانه فیلترهای 5 تا 10 میکرونی با سایز10 اینچ نصب میشود تا ذرات ریزتری که از فیلتر چاه عبور کرده اند تصفیه شوند. فیلتر چاه باید به اندازه‌ای باشد که بتواند حجم زیادی از آب را عبوردهد. همچنین این فیلترهای بزرگ باید قابل شستشو باشند تا از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باقی بمانند. این روش به عنوان یک راهکار مؤثر برای بهبود عملکرد سیستم آب‌رسانی و بهینه سازی فیلتراسیون درمرغداری ها محسوب می شود.

 

تمیز کردن و شستشو 

در همین زمان، هر میکروبی مانند باکتری‌های آهن که ممکن است هنوز در آب وجود داشته باشند، به محض قرار گرفتن در شرایط گرم سالن مرغداری شروع به تکثیر می‌کنند. همانطور که اشاره کردیم، لوله های آبخوری تقریباً محیطی ایده‌آل برای رشد و تکثیر زیست لایه فراهم می‌کنند.

برای مقابله با این چالش، پروش دهندگان می‌توانند از انواع مختلفی از مواد ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده استفاده کنند. اما در اینجا باید احتیاط کرد، زیرا ممکن است چیزی که برای حل یک بخش از مشکل مفید باشد، برای بخش دیگری مناسب نباشد و مشکلات دیگری ایجاد کند.

برای مثال، ضدعفونی ‌کننده‌های اسیدی ممکن است بیشتر میکروارگانیسم‌ها را درلوله های آبخوری از بین ببرند، اما در طول زمان ممکن است باعث خوردگی و آسیب به آبخوری‌ها شوند.

اگر مرغداران مشکوک به استفاده از محصولی باشند، باید با شرکت سازنده مشورت کنند. ضدعفونی‌کننده‌ای مانند کلر، باکتری‌ها و پاتوژن‌های موجود در آب را از بین می‌برد، اما احتمالاً بر زیست لایه و میکروب‌های موجود در آن تأثیری نخواهد داشت. همچنین، کلر دارای طعم و بویی است که در صورت بالا بودن سطح آن، ممکن است پرندگان را از نوشیدن آب بازدارد.

 

خطرات قابل مدیریت هستند 

بنابراین، مواد ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده‌ای که استفاده می‌شوند باید سه هدف را محقق کنند:

– تمامی میکروب‌ها و پاتوژن‌های موجود در آب را از بین ببرند

– زیست لایه را از داخل لوله های آبرسانی و لوله های آبخوری اکسید یا حذف کنند

– به هیچ‌یک ازتجهیزات آب‌رسانی آسیب نرسانند

 

در Ziggity ما متوجه شده‌ایم که استفاده از محلول‌های مختلف هیدروژن پراکسید (بر اساس توصیه‌های سازنده) بهترین نتیجه را در دستیابی به این سه معیار ارائه می‌دهد. چنین روشی که با شستشوی با فشار بالا همراه است، معمولاً باید بین دوره‌های پرورش انجام شود.

علاوه بر این، شستشوی خطوط آب‌رسانی با فشار بالا باید به صورت روزانه یا حداقل یک بار در هفته انجام شود تا از تجمع زیست لایه جلوگیری شود. در هوای گرم که رشد میکروارگانیسم‌ها به طور تصاعدی افزایش می‌یابد، Ziggity توصیه می‌کند که شستشو بیشتر از یک بار در روز انجام شود. در این حالت، شستشو نه تنها از تشکیل زیست لایه جلوگیری می‌کند، بلکه آب گرم راکد موجود در لوله ها، جریان را تخلیه کرده و آن را با آب خنک‌تری جایگزین می‌کند که برای رشد میکروارگانیسم‌ها مناسب نیست. امروزه سیستم‌های شستشوی خودکار که بر اساس زمان‌بندی فعال می‌شوند، بسیاری از کارهای دستی مرتبط با این روش‌ها را کاهش داده‌اند.

وجود گسترده آهن در منابع آب ، حذف کامل آن و باکتری‌های آهن را دشوار می‌سازد. با این حال، با داشتن گزینه‌های فیلتراسیون، تصفیه مناسب و فلاشینگ به موقع خطراتی که ممکن است از آهن و باکتری‌های آهن ناشی شوند، به خوبی قابل مدیریت هستند و به حفظ سلامت و عملکرد مطلوب در گله شما کمک می‌کنند.

 

 

 

 

 برگرفته از نشریه Poultry world 

 نویسنده: تیم فنی Ziggity system   در آمریکا